"Historia pisana piórem nauczycielki z PRL." Halina Połom* - Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 6 (Szkoła Podstawowa Mistrzostwa Sportowego nr 94, VI Liceum Ogólnokształcące)

Halina Połom*

Historia VI Liceum wiąże się nierozerwalnie z powstaniem Polski Ludowej. Nie dotyczy to jednak gmachu, którego dzieje sięgają o wiele dalej – do roku 1911.

W okresie przedwojennym w budynku Liceum mieściła się szkoła niemiecka, a w trakcie trwania działań wojennych szpital niemiecki. To przede wszystkim zadecydowało o tym, że stopień zniszczeń w porównaniu z innymi gmachami był mniejszy.

Z relacji komandora Obertyńskiego, który przed kilkoma laty gościł w naszej szkole jako uczestnik walk o wyzwolenie Gdańska zdobywał gmach naszego liceum, dowiedzieliśmy się, że zdobycie ówczesnego niemieckiego szpitala nie było rzeczą łatwą. Gmach górował nad okolicą, nie było przecież wtedy otaczających dzisiaj szkołę wieżowców. Położenie więc budynku umożliwiało Niemcom doskonałą obserwacje terenu, a ustawione na dachu szpitala karabiny maszynowe utrudniały walkę o budynek szkoły. Ale i ta walka, będąca jednocześnie ostatnim punktem oporu Niemców na terenie Śródmieścia zakończyła się zwycięstwem szturmujących. Trudno wyobrazić sobie dziś sytuację, która panowała wewnątrz obiektu po jego zdobyciu. Z relacji naocznych świadków wynika jednoznacznie, że na każdym kroku spotykało się pozostałości sprzętu szpitalnego, a niekiedy o ludzkie zwłoki. Piwnice kryły w sobie niebezpieczeństwo wybuchu pozostawionej tam przez Niemców amunicji. Na dziedzińcu znajdowały się trzy podziemne schrony. Dookoła sterczały ruiny domów, które w późniejszym okresie zlikwidowano. Ale budynek ocalał i jego przeznaczenie od razu stało się jasne.

W sierpniu 1947 roku mgr Roman Gruszczyński otrzymał pismo z Kuratorium z poleceniem zorganizowania szkoły w gmachu przy ul. Siennickiej 11. I ta decyzja była początkiem naszego liceum. Pierwszym zadaniem, jakie stanęło przed nowym gospodarzem, było usunięcie pozostałości wojennych i doprowadzenie obiektu do stanu używalności. Należy podkreślić niezwykłą ofiarność, poświęcenie i zapał, jaki cechował wszystkich pracujących przy organizowaniu szkoły: pierwszego gospodarza – dyr. Gruszczyńskiego, nowo zorganizowane (nie bez trudności) grono nauczycielskie, a przede wszystkim młodzież czekającą na rozpoczęcie zajęć. Rąk i czasu nie żałował nikt. Wyniesiono gruz, uprzątnięto pomieszczenia, załatano wyrwę, która znalazła się w suficie auli. Entuzjazm w pokonywaniu trudności, w jakich znaleźli się zarówno organizatorzy jak i młodzież, poruszył pobliskie zakłady przemysłowe. Do pomocy przysłano ekipy robotników wyposażonych

w odpowiednie narzędzia. Ze szczególnie wydatną pomocą pospieszył kierownik warsztatów kolejowych na Przeróbce ob. Hauser. Z pomocą pośpieszyli również rodzice przyszłych uczniów. Kiedy wspólnymi siłami uporano się z najpilniejszymi pracami porządkowymi, zaczęto myśleć o zagospodarowaniu szkoły i wyposażeniu jej w jak najkonieczniejsze sprzęty.

W pierwszym okresie nauki widok ucznia idącego do szkoły z krzesełkiem nie był zjawiskiem odosobnionym. W tej krytycznej sytuacji, szczególnie cennym darem okazał się sprzęt przeznaczony naszej szkole przez ówczesnego dyrektora I Liceum mgr Janika. Tak więc w początkowym okresie inwentarz szkoły składał się ze 100 stolików, dwunastu krzeseł i kilku tablic – daru jednej ze szkół duńskich.

Z czasem zaczęto jednak myśleć o zorganizowaniu gabinetów naukowych. Oczywiście nie uzupełniono wszystkie braki. Proces zagospodarowywania trwał jeszcze długo. Jako pierwszy powstał gabinet biologiczny do czego w głównej mierze przyczynił się wykładowca biologii mgr Leopold Borecki. Następnie dzięki staraniom mgr Andrzejewskiego – wykładowcy geografii i wydatnej pomocy uczniów, udostępniono młodzieży gabinet geograficzny, a gabinet fizyczny i chemiczny był początkowo skupiony w jednym pomieszczeniu. Wszystkie te nowo powstałe gabinety nie miały oczywiście kompletnego wyposażenia. W tym samym czasie dokonano remontu III pietra i oddano do użytku pomieszczenie – aulę, co położyło kres urządzaniu na korytarzu wszelkich imprez.

Proces zagospodarowywania szkoły trwa w dalszym ciągu i po objęciu w roku 1953 stanowiska dyrektora przez ob. Marię Kowal. W roku następnym położono

w całym gmachu parkiety oraz wykonano nowe schody lastrikowe. Stosunkowo niewielkie w początkowym okresie dotacje na zaopatrzenie szkoły we wszelkiego rodzaju sprzęt wzrastały w miarę upływu lat. I tak np. ogólna wartość gabinetu fizyko-chemicznego w roku 1956 wynosiła już 100 000 złotych. Cykl prac związanych z restauracją wnętrza niejednokrotnie przeprowadzany był przy współudziale instytucji państwowych. Komunikat umieszczony w 229 nr „Dziennika Bałtyckiego” w roku 1958 donosi: „O cennej i pożytecznej pomocy dla VI Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Siennickiej 11 dowiadujemy się po rozpoczęciu nowego roku szkolnego: „Kopalnia Silesia” z Jaworznicko-Michałowskiego Zjednoczenia w Czechowicach chcąc odwdzięczyć się VI LO w Gdańsku za gościnność doznaną przez dzieci pracowników tej kopalni w ciągu miesięcy letnich, postanowiła w ramach pomocy odnowić całe I i II piętro tej szkoły, wycyklinować parkiety oraz powierzonymi materiałami odnowić sale wykładowe, schody i parter szkoły. Wartość wszystkich prac, wykonanych przez ekipę specjalistów kopalni zamyka się sumą 40 tys. złotych”.

W latach 1962-1966 dyrektorem szkoły była mgr Ewelina Bogusz-Mohuczy. Do ważnych osiągnięć szkoły w tymże okresie zaliczyć należy zorganizowanie i wyposażenie pracowni technicznej dla chłopców i dziewcząt, gabinetu historycznego oraz zradiofonizowanie szkoły.

W roku 1966 dyrektorem został mgr Jerzy Główczyk. Pod jego kierownictwem w szkole przygotowano uroczystość 20-lecia połączoną z nadaniem szkole imienia Obrońców Helu. Wiązało się to ściśle z pogłębieniem tematyki patriotycznej zajęć wychowania obywatelskiego oraz wprowadzeniem do planów dydaktyczno-wychowawczych tematyki morskiej. W związku z morskim charakterem szkoły przeprowadzono liczne wywiady i spotkania z obrońcami Helu oraz zorganizowano spotkanie z najlepszym nurkiem polskim. Za kadencji dyrektora Główczyka, kierując się troską o poza szkolne wychowanie młodzieży, zorganizowano

w okresie jesienno-zimowym stałe patrole składające się z nauczyciela, członka Komitetu Rodzicielskiego, funkcjonariusza MO lub ORMO. Patrole rozpoczynały obchód dzielnicy Dolne Miasto od godz. 20-tej, celem ich była kontrola przestrzegania przez młodzież regulaminu uczniowskiego.

Zakupiono kamerę filmową i wyposażono pierwszy gabinet polonistyczny. Dzięki systematycznemu, konsekwentnemu wyposażeniu pracowni przedmiotowych szkoła od 1967 roku mogła przejść na bardziej efektywny system nauczania, system klaso-pracowni. Dla zobrazowania dynamiki rozwoju pracowni w szkole wystarczy przytoczyć dane cyfrowe.

W roku 1962 szkoła posiadała pomocy naukowych na kwotę 135 tysięcy złotych,

a w 1967 roku majątek szkoły wzrósł do sumy 1.434.968 zł. Po przejściu dyrektora Główczyka na stanowisko inspektora dyrektorem szkoły została mgr Irena Jesionowska. W ciągu tylko rocznej jej działalności wyposażenie placówki wzrosło o ogólną sumę 264.243 zł, w tym 57.662 zł – to środki audiowizualne, 93.281 zł – pomoce naukowe.

Wielkim osiągnięciem szkoły było oddanie do użytku boiska sportowego umożliwiającego lepsze warunki prowadzenia lekcji w-f, a także uprawiania lekkoatletyki. Przygotowana została również dokumentacja kapitalnego remontu szkoły, po przeprowadzeniu którego placówka otrzyma wreszcie odpowiednią salę gimnastyczną.

Od roku 1968 dzięki przekazaniu do dyspozycji szkoły przez Komendę MO samochodu osobowego marki Warszawa, organizowane są regularne kursy samochodowo-motocyklowe. Do chwili obecnej ogółem wyszkolono ok. 200 kierowców.

Omawiając historię szkoły nie można nie wspomnieć o dwóch czołowych organizacjach działających w szkole: ZHP i ZMS. Szczególnie aktywnie, z uwagi na charakter organizacji, działali harcerze. Przeprowadzili liczne ciekawe akcje np.: „Zdobywamy szkołę”, której celem było zmniejszenie do minimum ocen niedostatecznych. Roztoczyli opiekę nad przedszkolami, ludźmi chorymi, organizowali kominki i choinki noworoczne, zbierali czasopisma dla szpitali

i zabawki dla Domu Małego Dziecka. Na apel dyrekcji oliwskiego ZOO nasz szczep stawił się do pracy społecznej przy porządkowaniu terenu ogrodu zoologicznego. Członkowie ZHP brali także czynny udział przy budowie Drogi Kaszubskiej w Brodnicy Dolnej. Rada szczepu zorganizowała kilka interesujących wycieczek, np. harcerze przebyli trasę: „Szlakiem walk obrońców Wybrzeża” i brali udział w rajdzie „Jantarowych Wici”. W roku 1970 została założona Harcerska Drużyna Przyjaźni o rzadkiej specjalności języka esperanto, jedyna w całym województwie. Harcerze pomagali opiekunce kółka historycznego w zorganizowaniu Izby Pamięci Narodowej. Dzięki wykonanej przez młodzież Księdze Pamięci szkoła zdobyła II miejsce w pięknej akcji ocalenia od zapomnienia wspomnień uczestników walk

o wolność oraz w akcji ochrony pamiątek muzealnych.

W roku 1948 został założony w szkole Związek Młodzieży Polskiej. Rozwijał on ożywioną działalność i cieszył się w szkole wielkim autorytetem. Jedną z podstawowych dziedzin ZMP była praca ideowo-kształceniowa i społeczna. W roku 1957 powstał w liceum ZMS. Dziełem ZMS były liczne imprezy, wieczorki taneczne, zgaduj-zgadule, konkursy.

W roku 1963 organizacja liczyła 122 członków, a obecnie 160 członków. Organizacja ZMS na swoim koncie ma wiele prac społecznych. Ograniczę się jedynie do ich wyliczenia w oparciu o dane z roku 1966/67. Członkowie ZMS otoczyli opieką groby poległych żołnierzy, przeprowadzili zbiórki odzieży ochronnej i zabawek dla dzieci osieroconych. Wykonali szereg pomocy naukowych, brali udział w sypaniu kopca pod pomnik Obrońców Westerplatte. Pogłębiają również swoje wiadomości z zakresu wiedzy o Polsce i świecie współczesnym, o czym świadczy np. zajęcie I miejsca na olimpiadzie „Polska i świat współczesny”. Na terenie szkoły działały na przestrzeni lat liczne kółka zainteresowań. W latach 1956-68 wielką aktywność przejawiało kółko teatralne, które w latach 1959-61 przygotowało dla środowiska kilka udanych przedstawień. Aktualnie nosi o no nazwę Kółka Miłośników teatru i cieszy się powodzeniem. Działalność jego polega m.in. na popularyzowaniu idei teatru wśród młodzieży i organizowaniu wieczorów artystycznych. Niewątpliwym sukcesem tego Koła stały się wystawione w ub. roku szkolnym spektakle: „Człowiek współczesny” (w oparciu o teksty Różewicza) oraz jednoaktówka o Koperniku.

Od szeregu lat istnieje w szkole koło geograficzne, którego celem jest czynne poznawanie najpiękniejszych regionów Polski, m.in. poprzez wycieczki. Na przykład w roku 1960 członkowie kółka poznali Pieniny. Trasa wiodła przez Szczawnicę, Czorsztyn, Nidzicę, Krościenko, Zakopane i Nowy targ. Inna wycieczka prowadziła przez Dolinę Kłodzką i w góry Stołowe, a jeszcze inna zapoznała uczestników z Bieszczadami. Co roku odbywają się też liczne wycieczki uczniów po terenie województwa gdańskiego Pomorza Zachodniego. Corocznie organizowane są, w czasie wakacji, obozy wędrowne, na których młodzież nie tylko wypoczywa, ale jednocześnie pogłębia swoje wiadomości o naszym kraju. Zorganizowano również dwie wycieczki do NRD.

W roku 1960 młodzież szkolna przez kilka dni wydajnie pracowała przy sadzeniu żywopłotu wokół boiska szkolnego. Zakrzewiony odcinek wynosi 300 metrów. Pracą młodzieży kierował wtedy zastępca Przewodniczącego Komitetu Rodzicielskiego.

24.III. 1961 r. uczniowie klasy X B w ramach młodzieżowych brygad pracy organizowanych przez ZMS, pracowali przy usuwaniu torów tramwajowych linii

7 na trasie między Sopotem a Oliwą. W roku 1966/67 młodzież naszej szkoły wykonała liczne prace na rzecz miasta i szkoły. Odgruzowano teren 600 m2, uporządkowano plac i skwer przy kinach Piast i Zorza. Opiekowano się dziećmi w przedszkolu. Brano udział przy budowie pomnika na Westerplatte. Zasadzono 155 szt. krzewów i 92 drzewka. Na budowę alpinarium przeznaczono 7050 roboczo-godzin, na budowę boiska 2000 roboczo-godzin. Przy naprawie siatki przepracowano 13 roboczo-godzin, w zakładzie opiekuńczym 300 roboczo-godzin. Zbudowano płytę przed kotłownią.

Do tradycji już w działalności społecznej szkoły należy coroczne włączanie się uczniów do prac porządkowych na terenie miasta przy porządkowaniu trawników i placów. W latach 1968/69 młodzież naszej szkoły pomagała przy pracach porządkowych na terenie obozu koncentracyjnego w Stutthofie oraz przy budowie Centrum Zdrowia Dziecka. Poza tym młodzież VI Liceum brała czynny udział w imprezach zorganizowanych przez władze miejskie, m.in. w corocznych żakinadach.

Przedstawiciele szkoły uczestniczyli także w różnych imprezach sportowych, w których niejednokrotnie odnosili zwycięstwa i otrzymywali dyplomy. W roku 1956 zespół męski w rozgrywkach piłki ręcznej w Lidze Szkolnych SKS-ów szkół średnich okręgu gdańskiego zajął I miejsce. W 1957 roku zespół chłopców wywalczył również I miejsce w piłce ręcznej w Miejskich Igrzyskach Sportowych, a w roku 1958 II miejsce w wojewódzkim turnieju szkół średnich i zawodowych. W tej samej dyscyplinie sportowej [w] 1963 roku zespół dziewcząt zajął I miejsce w konkurencji juniorek w Miejskiej Spartakiadzie Kościuszkowskiej LOK. Zespół sportowy naszego liceum w 1964 roku w sztafecie ulicznej uzyskał III miejsce, w 1965 roku III miejsce w turnieju koszykówki, w 1967 – III miejsce w IV Gwiaździstym Marszobiegu Szlakiem wyzwolenia miasta Gdańska. Także w 1967 roku zespół dziewcząt otrzymał puchar za zwycięstwo w marszobiegu, a chłopcy zajęli III miejsce w piłce ręcznej w województwie gdańskim. W 1969 roku nasza uczennica Krystyna Andrys zdobyła tytuł mistrzyni Polski w gimnastyce. Dziewczęta naszej szkoły brały kilkakrotnie udział w pokazie gimnastyki artystycznej, który był jednym z punktów wielkiego festynu sportowego zorganizowanego z okazji Tygodnika Kultury Fizycznej.

Bardzo ożywioną działalność na terenie szkoły prowadzi spółdzielnia uczniowska Fala. Jest on zdobywcą I miejsca w działalności spółdzielni młodzieżowych w województwie.

Dużą rolę w pracy szkoły odgrywa biblioteka szkolna. W ostatnich latach jej działania wprowadzono szereg ułatwień dla młodzieży, udostępniając jej szerokie korzystanie z księgozbioru. Majątek biblioteki stale wzrasta. Obrazują to następujące cyfry: w roku 1968 wynosił 100.718 zł, w roku 1972 – 168.054 zł; w roku 1971/72 kupiono książek na sumę 20.900 zł. Obecnie biblioteka posiada 15.500 tomów.

Od roku 1964 na terenie szkoły działa Dyskusyjny Klub Filmowy. Ma on na swoim koncie poważny dorobek. Uczestnicy tego klubu brali udział w pokazowych zajęciach pracy z filmem fabularnym i popularno-naukowym. W ramach ogólnopolskich konferencji w sprawie wykorzystania filmu w pracy szkoły uczniowie przeprowadzili dyskusję nad filmem „Drewniany różaniec”, „Ostatni brzeg”, „Wycieczka w nieznane”. W ubiegłym roku podobna dyskusja dotyczyła filmu „Ludzkie – nieludzkie”.

Istniejący zaledwie od trzech lat Szkolny Oddział Samoobrony ma także poważne osiągnięcia, co potwierdziły przeprowadzone dwukrotnie w roku szkolnym 1970/71 i 1971/72 zajęcia pokazowe.

Pisząc o osiągnięciach naszej placówki nie można nie wspomnieć o finalistach olimpiad. W roku 1970 Edward Meller zdobył I miejsce

w Wojewódzkiej Olimpiadzie Wiedzy o Gdańsku, a Ewa babińska zajęła II miejsce

w eliminacjach wojewódzkich w pierwszej olimpiadzie polonistycznej. Zasadnicza działalność szkoły, kształcenie i wydawanie w oparciu o przeprowadzone egzaminy dojrzałości kształtowała się w okresie jej działalności następująco (…)**.

Przedstawiając historię szkoły i jej osiągnięć do dnia dzisiejszego nie można nie wspomnieć o jej dalszych projektach i dążeniach. Szkoła obecnie posiada w każdym po pięć a nawet po sześć klas równoległych. Tan taki ma się utrzymać i w latach następnych. Innowacją wprowadzoną w roku 1970 do programu działania szkoły jest utworzenie klas specjalistycznych, sprofilowanych o kierunku matematyczno-fizycznym. Obecnie w każdym poziomie istnieje jedna taka klasa. W klasach sprofilowanych zwiększona została ilość godzin lekcyjnych matematyki i fizyki co ma na celu lepsze i bardziej wszechstronne przygotowanie do studiów na kierunkach matematyczno-fizycznych i politechnicznych. W roku bieżącym w gmachu szkolnym rozpocznie się kapitalny remont, który trwać będzie od dwóch do trzech lat, a na który została przeznaczona kwota około 4.000.000 zł. Przeprowadzenie remontu stworzy lepsze i bardziej nowoczesne warunki pracy.

Zmodernizowane zostanie wnętrze, a co najważniejsze, szkoła otrzyma wreszcie salę gimnastyczną.

Szkoła przystąpiła również do realizacji 5-letniego planu postępu pedagogicznego mającego na celu unowocześnienie metod pracy dydaktyczno-wychowawczej i rozwijanie samorządności organizacji młodzieżowych. Pozwoli to niewątpliwie na uzyskanie jeszcze lepszych efektów pracy, na jeszcze lepsze przygotowanie wychowanków do życia i czekających ich obowiązków w dynamicznie rozwijającej się Ojczyźnie.

*Halina Połom – nauczycielka historii i wiedzy o społeczeństwie w VI LO. Powyższe wspomnienia zostały napisane na początku lat 70. XX w.

**W opuszczonym fragmencie autorka podaje dane statystyczne – wymienia nazwiska uczniów, którzy ukończyli dany rok szkolny z bardzo dobrymi wynikami oraz przedstawia grono pedagogiczne.